En face foto van Inge Frank met een groene struik op de achtergrond

14 oktober 2020

Zine over hoe en waarom van genderneutrale aanspreekvormen

“De zine heb ik vanuit mezelf gemaakt, met het oog op de mensen om me heen”, zegt Inge Frank van Vught (25). Die noemt zichzelf non-binair en vindt het fijn als mensen die en diens gebruiken. “Maar van hen en hun word ik ook blij.”

“Mijn gender is steeds in beweging”, zegt Inge Frank. Die studeerde kunstgeschiedenis in Utrecht en doet nu Boekwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. “Ja, uit die studie – waarin het gaat over de geschiedenis van middeleeuwse manuscripten tot hedendaagse boeken – heb ik zeker een deel van mijn inspiratie voor de publicatie gehaald.”

Ter opfrissing: een non-binair persoon is iemand wiens gender niet past binnen de binaire gendercategorieën man of vrouw. ‘Hij’ en ‘zij’ als aanspreekvorm voelen dan niet goed. Hij of zij drukt deze non-binaire groep voor hun gevoel teveel naar een van die rollen. Terwijl zij zich bijvoorbeeld geen van beide voelen of zwevend ertussenin. Gender is breder. Kijk naar de geschiedenis en andere culturen die een derde sekse erkennen, zoals de hijra in India of de muxe in Mexico. Ook veel intersekse personen voelen zich niet helemaal thuis bij ‘hij’ en ‘zij’.

Diens koffer

Het zou prachtig zijn als de non-binaire identiteit in taal kan worden uitgedrukt. Als mensen weten hoe dat moet en als ook de media de juiste aanspreekvormen weet te hanteren. En, verrassing: het kan! Sinds een jaar of vier, vijf zijn er ook in het Nederlands (na bijvoorbeeld Engels en Zweeds) voornaamwoorden die passend voelen voor veel non-binaire personen. Alleen zijn veel mensen zich daar niet van bewust.

Vanuit die gedachte ontstond de publicatie. “Omdat er weinig informatie over is. Omdat mensen me ernaar vroegen. En omdat je vaak toch iets moet uitleggen. Als je dat moeilijk vindt, die uitleg, heb je misschien iets aan deze zine.”

“Het is echt een zine”, zegt Inge Frank over de publicatie, veertien pagina’s dik en vol tips en voorbeelden. Die heeft deze in een paar weken in elkaar gezet, puttend uit eigen ervaring. Een zine (van magazine) is een kleinschalige publicatie die zonder auteursrechten gekopieerd kan worden. “Je ziet dergelijke zines vaker in de activistische scene”, zegt die.  “Voel je vrij om zelf te verspreiden.”

Heel kort, wat zijn de opties? Je zegt niet als Fenne, non-binair, voor vakantie vertrekt: ‘Zij gaat naar Spanje en neemt haar koffer mee.’ Maar: ‘Hen gaat naar Spanje en neemt hun koffer mee’. Of eventueel: ‘Die gaat naar Spanje en neemt diens koffer mee.’ Of als je wilt, een combinatie: ‘Hen gaat naar Spanje en neemt diens koffer mee.’ Hoe makkelijk kan het zijn?

Probeer en oefen

“Als het mis gaat, is het niet heel erg”, zegt Inge Frank. “Ik moest het zelf ook leren en maak weleens fouten. Maar het voelt gewoon fijner als mensen de taal gebruiken die ik het fijnste vind.” Tip: respecteer de keuze van diegene die je aanspreekt, ga er niet over in discussie, maar probeer het gewoon. En oefen.

Je kunt alledaagse vormen gebruiken zoals ‘die persoon’ of ‘diegene die daar loopt…’, en ‘beste reizigers’. Bij twijfel: vraag de persoon die je aanspreekt, hoe die het liefste aangesproken wil worden. Je kunt het immers niet aan hen zien. Waak er dan voor te ‘misgenderen’ en neem het op voor hen als anderen dat bewust of onbewust wel doen: ‘Hé, dat is niet oké!’ Totdat aanspreekvormen zoals ‘die’ en ‘hen’ net zo gewoon voelen als elke andere aanspreekvorm.

Ben je meteen enthousiast geworden? Dan kun je het zine’ Hoe Gebruik Je Genderneutrale Voornaamwoorden in het Nederlands’ online lezen, hier downloaden.

Woon je in, of bezoek je Utrecht wel eens, dan kan je een bezoekje brengen aan boekwinkel Savannah Bay, waar het zine te vinden is bij Pink Point, het LHBTIQ -informatiepunt in de winkel.

Foto: Inge Frank, tekst: ton van den born

Credits

Branding & design Cheerleader.studio

Website development Digitmind.nl

Fotografie headers: Tengbehkamara.com