De reis die Eus van der Grift maakte tussen 2013 en 2021 voerde hem van Noordoost-Groningen naar Istanbul door verschillende landen. Samen met Amma, zijn hond. Hij reisde tegelijkertijd door genderhokjes. Het was daarmee ook een zelfontdekkingstocht. Hij heeft de dubbele reis vastgelegd in een boek onder de titel ‘Tour de Trans’.
“Het vrouw-zijn was op”, schrijft Eus van der Grift in ‘Tour de Trans’. Het boek dat in juni 2022 verscheen, gaat over de reis die hij te voet en op de fiets maakte tussen 2013 en 2021. Hij reisde met zijn hond Amma door Europa en maakte tegelijk de transitie door naar een mannelijker persoon.
Het is misschien geen reisboek zoals Raynor Winns ‘Zoutpad’ of Paul Theroux’ ‘Oude Patagonië-Express’, maar het heeft wel diezelfde spanning. Met een ontdekking van de landen en streken waar de hoofdpersoon doorheen reist, leer je ook die hoofdpersoon kennen. Zeker ook met de beschouwende stukken die Van der Grift schreef. Ik heb Eus en zijn hond Amma met veel plezier leren kennen.
Gendernomade
Als Eus in april 2013 besluit om vanuit Noordoost-Groningen zuidwaarts te gaan, weet hij nog niet waar hij uit zal komen. Er is onrust in zijn hoofd, er staat een ‘v’ in zijn paspoort en er is maar één wezen bij wie hij helemaal zichzelf kan zijn. Dat is Amma. ‘Gendernomade’ noemt hij zich, reizend van de ene genderplek naar een andere en weer half terug.
De eerste etappes gaan te voet, met tent en een zware rugzak. Later gaan ze per bakfiets. En van Italië naar Istanbul, de eindbestemming, maakt hij de reis op een stevige tourfiets. Tussen de etappes door vordert ook zijn lichamelijke transitie. Hij beschrijft ook de euforie die hij voelt om met ontbloot bovenlijf rond te lopen, zoals een man dat kan maar dat voor een vrouw niet op dezelfde manier wordt geaccepteerd.
Soort van korset
Als hij door landen als Bosnië en Kroatië reist, realiseert hij zich dat het nog maar zo kort geleden oorlog was daar. Dat is nog te merken. “Ook mijn strijd is nog niet voorbij”, schrijft hij. “De oorlog die meer dan 45 jaar in mijn lijf en hoofd had gewoed.”
Eigenlijk, denkt hij, deelt Eus zijn lot met de mensen die in de Balkan aan de ene of de andere kant stonden, allemaal gelabeld of in een hokje. Niet alleen gender, maar bijvoorbeeld ook nationaliteit en geloof. Niemand is echt vrij, realiseert hij zich. We zitten allemaal vast in dat beeld wat anderen van ons hebben of maken, als in een soort van korset.
En, concludeert hij dan, “we hebben afgeleerd om te gaan met mensen die sterk afwijken. We doen alsof die niet bestaan.” We stoppen ze misschien in een nieuw hokje en we raken uiteindelijk zo verstrengeld in die hokjes dat we vergeten hoe we verschillen moeten koesteren en diversiteit kunnen vieren.
Bij de genderkliniek waar hij aanklopte om uit te zoeken wie hij echt was, voelt hij weinig begrip. Hij spreekt over “die vreselijke genderschuur” en over “de gnoom”. Ze denken er dan nog erg binair en vinden de wensen van Eus, die zijn borsten nog wil houden, maar vreemd. Maar, schrijft hij, “na een leven in het hokje ‘vrouw’ wilde ik niet weer in een nieuwe leugen leven, in het hokje ‘man’. Ik wilde niet alles hoeven doen wat bij dat hokje paste.”
Hittegolven
Hij richt zich in zijn reisverslag geregeld tot de vrouw met wie hij een lange relatie heeft gehad. Straks ben ik mezelf, schrijft hij, maar hoe moet dat zijn voor jou? Die vrouw blijft op de achtergrond. Maakt ze de reis op een of andere manier toch mee, komt bij me op halverwege het boek, of haakt ze af?
Uiteindelijk eindigt Eus zijn reis in Istanbul. Als 50-jarige man, met Amma die dan 12 is, 6000 kilometer verder, twaalf lekke banden, hittegolven en een sneeuwstorm achter de rug. Ze kwamen langs verlaten dorpen, rivieren, kapotgeschoten huizen en langs tientallen fonteinen waarin Amma heeft gezwommen.
Het boek (322 pagina’s) biedt alles wat reisliteratuur zo bijzonder en boeiend maakt. Ontdekking, avontuur en reflectie. Dubbelop in deze dubbele reis.
Tekst: Ton van den Born
Foto (op de achterflap van het boek): Javier Marven