TNN is verheugd met het advies van de staatscommissie Herijking Ouderschap om wetgeving over ouderschap sekseneutraal te formuleren. Maar we zijn er nog niet.
De staatscommissie heeft in het rapport ‘Kind en ouders in de 21ste eeuw’ haar best gedaan wetgevingsvoorstellen sekseneutraal te formuleren. Zo wordt de partner van de persoon die het kind heeft gebaard ‘ouder’ genoemd in de wetgevingsvoorstellen die de commissie doet.
De intentie van de commissie is dat ouders – of je nu vrouw of man óf cisgender of transgender bent – voortaan als “ouder” in plaats van “vader” of “moeder” op de geboorteakte komen. Daar hebben ze echter geen voorstel voor aangedragen. Dat moet namelijk in een uitvoeringsbesluit vastgelegd worden en de commissie heeft alleen wetgevingsvoorstellen gedaan. TNN zal daarom bij de minister van Veiligheid & Justitie er op aandringen om het voorstel voor sekseneutraal ouderschap ook sekseneutraal uit te voeren.
GEBOORTEMOEDER
De titel van het rapport is ‘Kind en ouders in de 21ste eeuw’. Dit doet misschien vermoeden dat er ook aan transgender ouders is gedacht. Helaas is de 21ste eeuwse realiteit van trans mannen en trans personen die een kind baren niet in het rapport meegenomen. Er wordt alleen gesproken over geboortemoeders: vrouwen uit wie het kind is geboren. Het feit dat er trans personen zijn die ook een kind kunnen verwekken of baren zal de wetgever onder ogen moeten zien.
De Staatscommissie is er niet aan toe gekomen de aanbevelingen volledig transgenderinclusief te maken. Dat kwam vooral door tijdgebrek en een te algemeen geformuleerde opdracht. Het kan nog jaren duren voordat de voorstellen van de Staatscommissie wetgeving worden. TNN pleit er daarom voor dat er in de evaluatie van de Transgenderwet extra aandacht uit gaat naar dit onderwerp. Er kan vooruitgelopen worden op het voorgestelde sekseneutrale ouderschap. Eén manier is om het artikel van de Transgenderwet dat gaat over verwantschap aan te passen en trans personen die kinderen baren voortaan geboorte-ouder te noemen.
GEDISCRIMINEERD
Het baart TNN niettemin zorgen dat transgender ouderschap geproblematiseerd wordt in het rapport. De commissie wijst er op dat transgender (wens)ouders niet gediscrimineerd mogen worden. Tegelijkertijd haalt de commissie ook een NVOG-rapport aan. Daarin wordt terughoudendheid bepleit bij het helpen van transgender wensouders met hun kinderwens, met oog op het welbevinden van ouder en kind. Deze houding laat zien dat er nog altijd een stigma op transgender personen rust. De overheid zou juist het voortouw moeten nemen om daar verandering in te brengen.
DRAAGMOEDER
Het boekwerk waar de Staatscommissie uiteindelijk mee is gekomen biedt voor transgender (wens)ouders zeker aanknopingspunten. Zo wordt aanbevolen om draagmoederschap toegankelijker te maken. Dit is voor trans personen die onvruchtbaar zijn geworden door een geslachtsoperatie een belangrijke mogelijkheid om nog een kind te krijgen. Zeker wanneer hun partner niet zwanger kan worden. Het is daarom wel belangrijk dat trans personen die een geslachtsaanpassende behandeling starten op het invriezen van eicellen, zaadcellen of eierstok- of teelbalweefsel worden gewezen. Daar ligt een grote verantwoordelijkheid voor de medisch behandelaars om trans personen voor te lichten. Op jonge leeftijd beslissen of je later biologisch eigen kinderen wil krijgen is niet eenvoudig. Er hoort dus extra aandacht te komen voor die beslissing wanneer draagmoederschap bereikbaarder wordt binnen Nederland.
AUTOMATISCH
Er is nog een tweede aanbeveling waarop een specifieke groep trans personen mee kan liften. Die gaat over het verkrijgen van juridisch ouderschap binnen het huwelijk en geregistreerd partnerschap. Volgens de huidige wetgeving moet in een huwelijk de vrouwelijke partner van de vrouw die het kind baart het kind actief erkennen om juridisch ouder te worden wanneer er geen sprake is van verwekking door een anonieme donor. Dit geldt ook wanneer een cis vrouw en een trans vrouw géén (on)bekende donor nodig hebben voor verwekking van het kind, omdat de transvrouw nog over zaadcellen beschikt (ingevroren of niet). Dat ligt anders bij heteroseksuele paren. De man wordt binnen het huwelijk of geregistreerd partnerschap wél automatisch de juridische ouder. Die ongelijkheid tussen hetero en lesbische stellen moet worden opgeheven als het aan de Staatscommissie ligt.
Al met al gaat er veel veranderen aan het afstammingsrecht als het aan de Staatscommissie ligt. TNN hoopt dat het kabinet de aanbevelingen snel oppakt en in transgenderinclusieve wetgeving omzet.
Je kan het rapport van de Staatscommissie Herijking Ouderschap hier downloaden.