Ben jij op zoek naar antwoorden op jouw vraag over transgender personen? Of ben je gewoon heel benieuwd naar transgenderthematiek? Werp dan een blik op onderstaande Vraag & Antwoord.
Waar komt de term transgender vandaan?
De term transgender kent haar oorsprong in de tweede helft van de 20e eeuw. Er is niet één iemand aan te wijzen die de term heeft bedacht en populair heeft gemaakt. Zowel vanuit de transgender gemeenschap, de medische wereld als populaire cultuur werd de term in verschillende vormen – transgenderisme en transgenderal zijn daar voorbeelden van – geïntroduceerd. Dit gebeurde voornamelijk in de Verenigde Staten. Het was onder andere de befaamde Christine Jorgenson die de voorkeur gaf aan transgender boven transseksueel. Vanaf de jaren ‘8o raakte het steeds meer in zwang als paraplubegrip voor de veelzijdige transgendergemeenschap zoals we die vandaag de dag kennen. In de jaren ’90 begon transgender als begrip de oceaan over te waaien en raakte in Nederland na de oprichting van Transgender Netwerk Nederland in 2008 ook steeds meer ingeburgerd.
Wat is het verschil tussen seksuele oriëntatie en genderidentiteit?
Seksuele oriëntatie gaat over tot wie en welk geslacht iemand zich seksueel aangetrokken voelt, terwijl genderidentiteit gaat over het geslacht dat iemand heeft en waarmee men zich dus identificeert. Transgender personen kunnen dus net als cisgender personen heel verschillend zijn in hun seksuele oriëntaties.
Hoeveel transgender personen zijn er in Nederland?
In Nederland zijn er tussen de 90.000 en 390.00 transgender personen afhankelijk van welke definitie je gebruikt. Als je alleen kijkt naar mensen die een sociale (en medische) transitie doormaken dan kom je snel bij het lagere aantal uit. Je komt snel bij het hogere aantal uit wanneer je kijkt naar het afwijken van genderidentiteit en -expressie van het geboortegeslacht in brede zin.
Hebben transgender personen een stoornis?
Er is geen stoornis die transgender personen transgender maakt. De mensheid is simpelweg diverser dan man òf vrouw, daar zijn transgender personen het bewijs van. Transgender personen kunnen wel psychische problemen ervaren wanneer ze geen medische behandeling krijgen in het geval ze die wel nodig hebben. Daarnaast kan een gebrek aan acceptatie en de problemen die daaruit voortkomen ook voor psychische problemen zorgen. Depressies, sociale angst, zelfmoordgevoelens, automutilatie, enzovoort kunnen allemaal daar het gevolg van zijn bij transgender personen.
Waardoor komt het dat iemand transgender is?
Over deze vraag bestaat enige discussie. Er zijn hersenwetenschappers en DNA-onderzoekers die zeggen bewijs te hebben gevonden dat de oorsprong in de hersenen of het DNA ligt. Maar geen enkele wetenschapper kan met zekerheid zeggen wat iemand transgender maakt. Dat komt ook doordat we eigenlijk nog heel weinig echt weten over de werking van de hersenen en ons DNA.
Eigenlijk maakt het ook niet uit hoe het komt. Een menswaardig bestaan en acceptatie hangen natuurlijk niet af van een wetenschappelijk bewezen oorsprong.
Hoe kan het dat iemand zich man noch vrouw voelt?
Geslacht zoals mensen dat ervaren is eigenlijk een soort continuüm. Dat betekent dat je niet twee hokjes hebt, maar bijvoorbeeld een bal vol stipjes waarop elk stipje een persoonlijke ervaring van geslacht is.
Wanneer je een genderidentiteit hebt die niet bij man past en niet bij vrouw in jouw beleving, dan is dat jouw eigen beleving van geslacht. Niemand kan jou die afnemen. Het is in een samenleving waarin alles óf mannelijk, óf vrouwelijk is wel lastig om daar invulling aan te geven. Bijna iedereen interpreteert je namelijk als het ene of het andere. Het kost dus heel veel moeite om ook als jezelf gezien te worden, want voor andere mensen is er weinig aanleiding om voorbij man of vrouw te denken.
Waarom kiezen sommige transgender personen voor een geslachtsverandering?
Ten eerste is dat voor de meeste mensen die een geslachtsverandering ondergaan géén keuze. Het is vaak een noodzaak. Zonder die behandeling zullen ze namelijk allerlei psychische klachten ontwikkelen. Bepaalde kenmerken van hun lichaam, die genetisch en door geslachtshormonen worden bepaald (voor of na de geboorte) kloppen niet met hun genderidentiteit. Dat kan ondraaglijk worden, geslachtsaanpassing is dan de enige uitkomst.
Voelt het voor een transgender persoon wel als een keuze, dan is het zeker geen opvlieging. De behandeling heeft blijvende gevolgen voor je lijf, en met geslachtsoperaties heb je net zo goed kans op complicaties als bij iedere andere ingrijpende operatie. Daar denken trans personen dus goed over na voordat ze met de behandeling starten.
Waarom doen mensen aan cross-dressing of travestie?
Cross-dressing of travestie kan een uiting zijn van je genderidentiteit, van je fantasie of het is simpelweg een hobby. Het is een manier om een kant van jezelf een plek te geven in een genderexpressie die mensen in de buitenwereld niet bij jouw geslacht vinden passen. Soms vormt cross-dressing voor transgender personen een beginpunt om te ontdekken hoe het zit met de eigen genderidentiteit. Het kan dus dat een sociale en medische transitie vooraf worden gegaan door een periode van cross-dressing.
Wat is het verschil tussen een drag queen en een cross-dresser of travestiet?
Een drag queen werd ooit nog show travestiet genoemd. Het is dus een soort show of toneelrol die drag queens spelen. Een zekere extravagantie is daar onderdeel van. Het is vooral populair in de homo uitgaanscultuur. Cross-dressing gebeurt vaak in een privésfeer, zeker als men zich niet geheel als het vrouwelijke geslacht wil presenteren.
Zijn er ook vrouwen die aan travestie doen?
Ja die zijn er. Het is echter veel minder beladen en veel meer geaccepteerd voor vrouwen om herenkleding te dragen. Mannelijkheid is namelijk veel toegankelijker voor vrouwen dan vrouwelijkheid voor mannen. Vrouwen die travestie doen vallen daardoor wel minder op.
Is er een verschil tussen transgender en travestie/cross-dressing?
Transgender is een overkoepelende omschrijving voor een diverse groep (zie onze woordenlijst). Travestie en cross-dressing is één vorm van genderexpressie die onder die paraplu gerekend kan worden. Personen die travestie of cross-dressing doen zijn niet vanzelfsprekend transgender. Iemand die aan travestie doet of cross-dressing is meestal niet transgender wanneer het geen expressie is van de eigen genderidentiteit of een blijvende behoefte. Het verschil is dus dat transgender een paraplu-omschrijving is van een diverse groep, terwijl travestie/cross-dressing een mogelijke genderexpressie is van een deel van de mensen onder die paraplu.
Hoe weet ik welke voornaamwoorden ik bij een transgender persoon moet gebruiken?
Deze vraag stel je natuurlijk wanneer je twijfelt over het juiste voornaamwoord voor iemand. Is dat zo? Stel jezelf dan ten eerste de vraag waarom je twijfelt. Vaak is de genderexpressie namelijk wel duidelijk of iemand zich vrouwelijk of mannelijk presenteert. Dat geldt ook voor iemands voornaam. Ga dus sowieso niet vanzelfsprekend af op iemands stem of postuur, kijk ook altijd naar de genderexpressie. Maar houd er rekening mee dat niet iedere trans persoon zichzelf als man óf vrouw ziet.
Vraag daarom iemand welk voornaamwoord de voorkeur heeft. Zo weet je echt 100% zeker dat je het bij het rechte eind hebt. Het principe is sowieso dat een trans persoon die zich vrouwelijk presenteert meestal vrouwelijke voornaamwoorden de voorkeur geeft. Presenteert iemand zich mannelijk dan geeft zijn mannelijke voornaamwoorden meestal op zijn plaats. Is de presentatie androgyne of vrouwelijk noch mannelijk? Dan kunnen non-binaire voornaamwoorden gepast zijn. Maar vraag het altijd voor de zekerheid.
Hoe staat het met de emancipatie van transgender personen in Nederland?
Hier kan je rapporten over vol schrijven. Wil je meer weten over de staat van de emancipatie van transgender personen? Neem dan een kijkje bij de publicaties op de website van Transgender Netwerk Nederland.
Kun je in Nederland je registratie van geslacht veranderen?
Ja, dat kan. Met een deskundigenverklaring kan je bij de burgerlijke stand van de gemeente waar je geboorteakte ligt een wijziging van geslacht aanvragen. Er wordt dan een aantekening met je nieuwe geslacht en voornaam toegevoegd aan je originele geboorteakte. Helaas is het niet mogelijk je registratie te verwijderen en kan er alleen van mannelijk naar vrouwelijk en andersom gewijzigd worden. Hier op de Transgender Info kan je lezen hoe dat nu in zijn werk gaat.
Zou het niet goed zijn als er een derde geslacht komt voor het registreren van transgender personen?
Hier zijn de meningen over verdeeld. Het kan voor een groep trans personen, bijvoorbeeld zij die non-binair zijn, wel prettig zijn als dat kan. Iedereen verdient namelijk erkenning door de overheid. De vraag is echter of de overheid geslacht wel moet registreren. Hier wordt op dit moment door de overheid en door diverse organisaties veel over nagedacht. De trend is namelijk dat registratie van geslacht steeds minder belangrijk wordt. Wil je meet weten over sekseregistratie? Neem dan een kijkje op de website van Transgender Netwerk Nederland.
Waarom wordt geslacht eigenlijk geregistreerd?
Geslacht wordt geregistreerd sinds de tijd van Napoleon. De dienstplicht was één van de redenen. Het afstammings- en erfrecht speelde ook een rol. De overheid moest weten welke achternaam kinderen kregen, maar vrouwen hadden ook simpelweg minder rechten dan mannen. De tijd is nu nabij dat wettelijk onderscheid op grond van geslacht aan het verdwijnen is. De dienstplicht is eind 20e eeuw opgeschort. In veel discussies over geslachtsregistratie gaat het nu over vaststelling van de identiteit en onderzoeksdoeleinden. Er zijn daarom verschillende organisaties, zoals TNN, die de registratie willen afschaffen. Voor transgender personen is de registratie sowieso problematisch, omdat registratie bij geboorte op basis van de primaire geslachtskenmerken voorbij gaat aan iemands genderidentiteit.
Mag je getrouwd blijven als je transgender bent?
Transgender personen die hun geslacht bij de burgerlijke stand wijzigen hoeven niet te scheiden. Sinds de openstelling van het burgerlijk huwelijk voor paren van gelijk geslacht is daar geen enkele reden meer voor.
Kunnen transgender personen kinderen krijgen?
Trans personen kunnen kinderen krijgen. Dat kan als ze zelf nog daartoe biologisch in staat zijn, want niet iedere trans persoon wil een operatie die onvruchtbaarheid tot gevolg heeft. Het kan ook wanneer ze zaadcellen of eicellen hebben laten invriezen. Eicellen kunnen dan bij de partner die wél zwanger kan worden teruggeplaatst, maar dan zijn er nog wel zaadcellen van een donor nodig voor bevruchting. Als de partner niet zwanger kan worden, is er ook nog een draagmoeder nodig. Er is dan geen zaaddonor meer nodig als de partner het kind wel kan verwekken met eigen zaad. Met ingevroren zaadcellen van een trans persoon kan diens partner bevrucht worden indien die zwanger kan worden. Kan de partner niet zwanger worden dan moet daar wel een draagmoeder voor gevonden worden.
Trans personen die niet meer vruchtbaar zijn en geen zaad- of eicellen hebben ingevroren kunnen net als cisgender personen die onvruchtbaar zijn nog wel een kinderwens hebben. Dan is er een zaad en/of eiceldonor nodig of een draagmoeder om met hun partner kinderen te krijgen.
Baarmoedertransplantatie bestaat medisch ook. Maar dit is nog nooit bij transvrouwen uitgevoerd. Er kleven ook grote gezondheidsrisico’s aan. Het is twijfelachtig of die behandeling ooit zo gangbaar wordt dat die ook voor transvrouwen ter beschikking komt.
Waarom worden transgender personen nog gediscrimineerd?
Discriminatie is een heel groot probleem voor transgender personen en hun emancipatie. Die discriminatie komt doordat trans personen normen over geslacht doorbreken. Dat doen ze niet opzettelijk, de normen hebben zij namelijk niet bedacht. De normen die ze doorbreken zijn:
- Het idee dat geslacht bij de geboorte vaststaat en dus ook niet kan veranderen. Trans personen liegen volgens dat idee over hun ‘eigenlijke’ geslacht.
- Het idee dat er slechts mannen en vrouwen bestaan en dat die bepaalde lichaamskenmerken hebben en zich op een duidelijke mannelijke of vrouwelijke manier gedragen.
- Ten slotte treft vooral personen die bij geboorte het mannelijk geslacht toegewezen hebben gekregen ook heel veel afkeer van vrouwelijkheid. In onze cultuur wordt vrouwelijkheid nog altijd als minderwaardig gezien aan mannelijkheid. Het idee dat er mensen met een ‘mannelijk’ lichaam, een vrouwelijk lichaam willen hebben roept daardoor grote minachting op. Vooral mannen kunnen het zich niet voorstellen en voelen zich soms zelfs bedreigd in hun eigen mannelijkheid door transvrouwen.
Deze normen heersen ook binnen religieuze gemeenschappen. Dat kan het uitbannen van discriminerende normen bijzonder moeilijk maken in deze gemeenschappen. Vooral voor trans personen uit die gemeenschappen is dat erg schrijnend.
Normen zijn heel moeilijk te veranderen. Ze worden namelijk door grote groepen mensen gedragen. Het kan hele generaties kosten voordat normen een beetje veranderen. Het uitbannen van discriminatie van trans personen is niet mogelijk zonder het radicaal veranderen van die normen.
Zijn er landen waar transgender personen wel helemaal geaccepteerd worden?
Op dit moment zijn er nergens in de wereld landen waar trans personen helemaal geaccepteerd zijn. Er zijn wel culturen waarin bepaalde groepen trans personen hun eigen plek vervullen. Denk aan Hijra’s in India en Fa’afafine in Polynesië of de Muxes in Mexico. Maar helaas is gedachtegoed over geslacht, met bijkomende schadelijke normen, wijd verbreid over de wereld. Dit vormt een grote belemmering voor volledige acceptatie van alle trans personen.
Waarom worden geslachtsaanpassende behandelingen uit de basisverzekering betaald?
Voor trans personen gaat het om noodzakelijke zorg. Het gaat niet om je lichaam mooier maken, maar om het opheffen van een ongezonde situatie: geslachtskenmerken die niet bij iemands genderidentiteit passen. Je hebt de zorg in de eerste plaats dus niet nodig voor acceptatie door de buitenwereld, maar om je gezond te voelen in je eigen lijf. De zorg die trans personen nodig hebben is dus noodzakelijk voor een goede gezondheid. De basisverzekering is er om noodzakelijke zorg te bekostigen. Helaas worden lang niet alle noodzakelijke geslachtsaanpassende behandelingen vergoed uit de basisverzekering. Op de website van Patiëntenorganisatie Transvisie is meer informatie over vergoeding van deze zorg te vinden.
Waar moet ik beginnen wanneer ik het gevoel heb dat ik transgender ben?
Informeer jezelf en ga op zoek naar antwoorden op de vragen die jij jezelf over je eigen geslacht stelt. Neem een kijkje hier voor meer informatie over hoe je dit het beste aan kunt pakken.