Geslachtsregistratie wijzigen: v en m

(Click here for the English version of this page)

In Nederland is het mogelijk om het geslacht dat in de geboorteakte staat te laten aanpassen via de Transgenderwet. Dankzij die wet kan iedereen van 16 jaar en ouder in de Basisregistratie Personen (en daarmee op je officiële papieren zoals in je paspoort) het geslacht ‘man’ in ‘vrouw’ laten veranderen, of andersom. Hieronder de vier stappen voor wie dit wil gaan doen.

(Wil je je geslachtsregistratie niet in een M ov V wijzigen, maar in een X? Lees dan hier verder)

STAP 1: DESKUNDIGENVERKLARING

Om te beginnen heb je voor een wijziging van de geslachtsregistratie een deskundigenverklaring ‘Wijziging geslacht’ nodig van niet meer dan 6 maanden oud. Daarnaast houdt de overheid ook een registratie bij van deskundigen die een dergelijke verklaring mogen afgeven. Wil je het op de kaart zien, vink dan de deskundigenverklaring aan op de Transgender Wegwijzer.

De deskundige bij wie je de verklaring ‘Wijziging geslacht’ aanvraagt, heeft als taak jou voor te lichten over de gevolgen die het wijzigen van je geregistreerde geslacht voor jou heeft. Is het voor de deskundige duidelijk dat je die wijziging van geslachtsregistratie wilt en de gevolgen daarvan overziet en begrijpt, dan krijg je een deskundigenverklaring. De deskundige mag daarvoor meer dan één gesprek inplannen.

Er is één uitzondering waarbij je géén gesprek met de deskundige nodig hebt. Die geldt alleen wanneer je de verklaring aanvraagt bij de arts of psycholoog die jou een diagnose genderdysforie of transseksualiteit heeft gegeven. Dat kan enkel via de instellingen en personen die hierboven benoemd staan. Heb je bijvoorbeeld de diagnostiek doorlopen bij het genderteam van het Amsterdam UMC, dan kan je de verklaring aanvragen zonder extra gesprek.

Besluit een deskundige jou géén verklaring te geven, dan kun je altijd bij een andere deskundige een second opinion aanvragen.

KOSTEN

Aan het verkrijgen van een deskundigenverklaring ‘Wijziging geslacht’ zijn kosten verbonden. Bij het Amsterdam UMC gelden de volgende bedragen:

gesprek met deskundige (ongeacht aantal): €250,-

schriftelijke verklaring van de deskundige €65,-

Bij andere deskundigen variëren de kosten; informeer zelf welke bedragen zij rekenen.

Kun je de deskundigenverklaring niet zelf betalen, dan is het mogelijk om bij de gemeente een beroep te doen op de Bijzondere Bijstand. (Ben je onder de 18, dan zal daarbij altijd nagegaan worden of je ouders het voor je kunnen betalen.) Vraag de Bijzondere Bijstand altijd aan vóórdat je het bedrag voor de deskundigenverklaring zelf betaalt, anders vergroot je de kans dat de gemeente je aanvraag afwijst. Neem bij afwijzing van je aanvraag contact op met Transgender Netwerk, dat in die gevallen probeert te bemiddelen. De gemeentes Nijmegen en Tilburg geven tot nu toe het goede voorbeeld en verstrekken vrijwel altijd bijzondere bijstand voor de deskundigenverklaring. De gemeentes Nijmegen en Utrecht vergoeden zelfs voor iedereen, ongeacht je inkomen, de kosten van een wijziging in je geslachtsregistratie en de kosten van het aanvragen van je nieuwe papieren. Een aantal andere gemeentes, zoals Groningen, Rotterdam, Amsterdam, Amersfoort, Deventer en Zwolle, zijn ook met een regeling bezig.

TIP!

Maak voor jezelf een overzicht van instanties en bedrijven waar jouw persoonsgegevens geregistreerd staan. Zo kan je deze allemaal gaan veranderen zodra de wijziging binnen is.

STAP 2: AFSPRAAK BURGERLIJKE STAND GEBOORTEPLAATS (OF IN DEN HAAG)

Ben je in Nederland geboren? Maak dan na het verkrijgen van de deskundigenverklaring een afspraak met de burgerlijke stand in je geboorteplaats (of de gemeente waaronder die valt) voor de wijziging van geslacht in de geboorteakte.

Ben je niet in Nederland geboren en woon je al langer dan 12 maanden legaal in Nederland? Dan kun je terecht bij de burgerlijke stand van de Gemeente Den Haag. Op deze website vind je alle informatie die in dat geval op jou van toepassing is. Wanneer je korter dan 12 maanden legaal in Nederland woont, zul je moeten wachten totdat die 12 maanden legaal verblijf een feit zijn.

SCHRIFTELIJK OF PERSOONLIJK?

Veel gemeenten (waaronder Den Haag, Utrecht en Amsterdam) hebben informatie op hun website staan over het maken van een afspraak tot wijziging van geslacht. In enkele gemeenten kan de wijziging schriftelijk geregeld worden. In andere gemeenten moet je persoonlijk langskomen. Is er op de website van de gemeente waar jouw geboorteakte ligt geen informatie te vinden over de gang van zaken rond een wijziging van geslachtsregistratie? Neem dan telefonisch contact op met die gemeente en vraag naar een ambtenaar van de burgerlijke stand.

Naar je afspraak moet je altijd meenemen:

een geldig identiteitsbewijs

jouw door een deskundige afgegeven verklaring ‘Wijziging geslacht’, niet ouder dan 6 maanden

WIJZIGING VAN VOORNAMEN

Je voornamen kun je, als je dat wilt, tegelijkertijd met je geslachtsregistratie wijzigen. Sterker nog: het is gratis als je het bij dezelfde afspraak laat veranderen. Je hoeft geen extra documenten mee te nemen hiervoor, en je mag ook meer of minder voornamen laten registreren dan je eerder had.

AANTEKENING

De wijziging van je geslacht (en voornamen) is in feite een aantekening die aan je geboorteakte wordt toegevoegd. Je originele geboorteakte blijft dus bestaan, maar de overheid moet vanaf dat moment jouw nieuwe gegevens gebruiken. Van de ambtenaar van de burgerlijke stand krijg je een uitdraai van de wijziging mee voor je eigen administratie.

Aan de afspraak bij de burgerlijke stand van de gemeente waar je geboorteakte ligt en de uitdraai van de wijziging zijn géén kosten verbonden.

STAP 3: HET AANVRAGEN VAN EEN NIEUWE ID-KAART OF NIEUW PASPOORT

Vervolgens moet je in de gemeente waar je woont een nieuwe id-kaart of een nieuw paspoort aanvragen. Woon je in dezelfde gemeente waar ook je geboorteakte ligt, dan kan dat meestal in één keer met de geslachtswijziging. Woon je in een andere gemeente, dan kan het één tot enkele weken duren voordat je wijziging in de Basisregistratie Personen is verwerkt. Je kan zelf op MijnOverheid controleren of de wijziging is verwerkt. In de tussentijd zijn je identiteitsdocumenten in feite niet geldig. Helaas is daar niets aan te doen. Houd hier rekening mee bij bijvoorbeeld het afsluiten van contracten en boeken van vakanties. Voor het aanvragen van een nieuw identiteitsbewijs betaal je het standaardtarief van de gemeente.

BUITENLANDS PASPOORT?

Je buitenlandse geboorteakte verandert niet wanneer je hier in Nederland je gegevens volgens de Transgenderwet wijzigt. Dat betekent dat je buitenlandse paspoort hier ook niet gewijzigd kan worden. Een uitzondering geldt voor personen met de Spaanse nationaliteit. Door een verdrag dat Spanje en Nederland hebben ondertekend, moet Spanje de Nederlandse wet over wijziging van geslacht respecteren. Ben je Spaans, neem dan contact op met de Spaanse ambassade.

Voor alle andere buitenlandse transgender personen in Nederland is helaas nog geen standaard oplossing voorhanden. Wetgeving of beleidspraktijken op dit gebied variëren enorm; soms blijkt het wijzigen van het geslacht in het paspoort net zo makkelijk als in Nederland, soms is het bijna onmogelijk. Als je in een ander Europees land werd geboren en wilt weten hoe het in jouw geboorteland is geregeld, kun je contact opnemen (in het Engels) met Transgender Europe.

Je kan wel een reisdocument voor vreemdelingen aanvragen wanneer je in Nederland je geslachtsvermelding hebt gewijzigd, daarmee kan je dan naar het buitenland reizen. De gegevens daarin komen overeen met de gegevens in de Basisregistratie Personen en op je verblijfsdocument. Je kan er alleen niet mee naar het land reizen waar je buitenlandse paspoort is uitgegeven. Dit reisdocument voor vreemdelingen kan je aanvragen in de gemeente waar je woont.

Het niet kunnen wijzigen van een buitenlands paspoort kan veel problemen opleveren, bijvoorbeeld met identificeren of het afsluiten van contracten. Heb je vervelende ervaringen omdat je Nederlandse registratie wel en je buitenlandse paspoort niet is gewijzigd? Meld dat dan bij Transgender Netwerk via het online discriminatie meldpunt.

EEN NIEUW RIJBEWIJS

Na een wijziging van geslacht moet ook een nieuw rijbewijs worden aangevraagd. Houd er hierbij rekening mee dat de Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW) haar administratie ook aangepast moet hebben. Is die aanpassing nog niet gedaan, dan krijg je weliswaar een nieuw rijbewijs, maar wordt dit in eerste instantie als ongeldig beschouwd door het RDW. Laat daarom de burgerlijke stand van je woongemeente bij het RDW controleren of de nieuwe gegevens daar ook verwerkt zijn. Je kunt ook zelf met het RDW bellen om dit te controleren.

STAP 4: ANDERE INSTANTIES INLICHTEN

Alle instanties die toegang hebben tot de Basisregistratie Personen (BRP), krijgen automatisch bericht over een wijziging van geslacht en eventueel gewijzigde voornamen. Op basis daarvan wijzigen zij zelf jouw gegevens. Dit geldt voor:

zorgverzekeraar
pensioenfonds
Sociale Verzekeringsbank
Belastingdienst
Rijksdienst voor het Wegverkeer
UWV

Bij instanties en bedrijven die geen toegang hebben tot de BRP, moet je zelf je persoonsgegevens wijzigen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan:

bank
verzekeringsmaatschappij
verenigingen en stichtingen
abonnementen
huisarts
tandarts
ziekenhuis
loonadministratie

Houd er rekening mee dat bepaalde bedrijven een kopie van je nieuwe id-bewijs of paspoort zullen vragen.

TIP!

Maak voor jezelf een overzicht van instanties en bedrijven waar jouw persoonsgegevens geregistreerd staan.

Er ligt al jaren een wetsvoorstel om de procedure makkelijker te maken. De Tweede Kamer sprak voor het eerst op dinsdagavond 27 september 2022 over dit wetsvoorstel. De voortzetting van het Kamerdebat is daarna al een aantal keren verzet en in september 2023 is zelfs besloten de behandeling uit te stellen tot er een nieuw kabinet is aangetreden. Twijfel je of je wilt wachten tot de nieuwe wet er is? Bespreek het met mensen die je vertrouwt of bel ons als je tips wilt. Hier vind je de actuele planning van de behandeling van de wet. 

Credits

Branding & design Cheerleader.studio

Website development Digitmind.nl

Fotografie headers: Tengbehkamara.com